به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی سینماتجربی به نقل از خبرگزاری مهر، چند صباحی می‌شود که دیگر از آن چهره‌های زیبای شرقی خبری نیست؛ همه‌شان زیر ماسک‌هایی که کلافه‌مان می‌کنند، پنهان شده‌اند؛ ماسک‌هایی که گویی در هر دمی که فرو می‌بریم، به ما یادآوری می‌کنند شاید بازدم بعدی به این راحتی‌ها نباشد، همان سرفه‌های خشکی سراغمان بیاید که سال‌هاست راه نفسمان را گرفته است. ما پیش‌تر این سرفه‌ها را آزموده‌ایم.
امروز و دیروز ندارد، دیروز بمب‌های شیمیایی صدام گلویمان را می‌گرفت امروز، این ویروس منحوس که معادلات و محاسبات زندگی‌مان را که پیش از آن هم چندان ساده نبود، برهم ریخته است. دیروز این آوینی بود که در میان صد حرف چپ و راست، صد مخالف و موافق، دل به دریا زد و پا روی مین گذاشت که به دنیا بگوید ما لحظه‌ای آرام نداریم، قرارمان را این بازی‌های قدرت طلبانه شما، این ژست‌های روشنفکرانه شما گرفته است؛ امروز هم جوان‌هایی که پیش از این تا روزگار کمی بدخلقی می‌کرد، تریبون‌داران توی گوششان پتک‌وار فرو می‌آوردند که شما آن جوانان دیروزی نیستید، شما آن ته مایه را ندارید که بمانید و کشور را بپایید در برابر بلاهای خانمان سوز. اما در بحران کرونا همان‌ها به میدان آمده‌اند و این روزها در تلاش‌اند تا آوینی‌وار به تصویر بکشند رنج دوران را. نبرد همان نبرد است، میدان هم همان میدان.
ما سال‌هاست از این رنج، می‌کشیم، سال‌هاست این جرعه درد را فرو می‌بریم و به خودمان می‌پیچیم، اینکه در این پیچش، عده‌ای فربه‌تر می‌شوند و قال و مقالشان هم برای ماست، باعث نمی‌شود، فراموش کنیم که بالاخره می‌گذرد این روزگار تلخ‌تر از زهر.
بیاید یک بار دیگر مرور کنیم آنچه که در این چند ماه بر ما گذشت و می‌گذرد. ما در خانه ماندیم، اینترنت رایگان هم به ما دادند که پا به بیرون نگذاریم، نگذاشتیم هم. اما این ویروس نرفت. ما عزیزانمان را ماه‌ها ندیدیم اما این ویروس نرفت، حتی وقتی همین ویروس عزیزانمان را از ما گرفت برای لحظه آخر نتوانستیم آن‌ها را در آغوش بکشیم و غریبانه از میانمان رفتند اما باز هم این ویروس نرفت. حالا هم که ما و این ویروس نشسته‌ایم و با هم زندگی می‌کنیم، او هم البته گویی دیگر کاری به قوی‌ترمان ندارد و ضعیف‌ترمان را می‌برد.
این ویروس نرفت تا ده‌ها سال بعد هم یادمان بماند که ما از میان این حوادث گذشتیم. قرار است همه این ناملایمات در حافظه تصویری‌مان باقی بماند، قرار است مستند شود و بماند برای آیندگان.
روایت «کرونا» از نگاه ۴۶ مستندساز
این روزها ۴۶ مستند با موضوع کرونا در مرحله طرح، پیش تولید، فیلمبرداری و تدوین قرار دارد که ساخت ۴۰ مستند را مردان و ۶ مستند را زنان بر عهده دارند.
اتفاقاً از همان روزهای نخست شیوع بیماری کرونا هم مستندسازان جسورانه و بدون اینکه منتظر بمانند کسی حمایتشان کنند، دوربینشان را برداشتند و به دل ماجرا رفتند. حتی نخستین گروه مستندسازی به بیمارستان کامکار در قم که اولین مرکز اثبات شیوع بیماری بود، رفت، عده‌ای دیگر در بیمارستان مسیح دانشوری مستقر شدند، عده‌ای هم تبعات و آسیب‌های اجتماعی این بیماری را به تصویر کشیدند.
از همان روزهای نخست آغاز به کار مستندسازان، خبرگزاری مهر هم در سلسله گفتگوهایی در قالب پرونده «مستندسازان و روایت کرونا» پیگیر آثار این فیلمسازان شد اما در این گزارش سعی کرده‌ایم از زاویه‌ای متفاوت ببینیم حالا که حدود ۴ ماه از شیوع این بیماری می‌گذرد، مستندسازان در چه نقطه‌ای ایستاده‌اند و چه روایت‌های به ثبت رسیده است.
در همین راستا سراغ یک مدیر، یک پژوهشگر و یک مستندساز رفتیم تا «کارنامه سینمای مستند در بحران کرونا» را در گفتگو با آن‌ها به ارزیابی بنشینیم.
روایت مدیر؛ همراه شدن با یک موج خودجوش
محمد حمیدی‌مقدم مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و دبیر چهاردهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» است، او از تشکیل کارگروه ویژه‌ای می‌گوید که با شیوع این بیماری آغاز به کار کرد تا وضعیت مستندسازان را بسنجد و ببیند آن‌ها این روزها در کدام نقطه مشغول چه کاری هستند.
حمیدی‌مقدم که خود سابقه مستندسازی هم دارد، کار فیلمسازان را تا به امروز مثبت ارزیابی و عنوان می‌کند آن‌ها بدون هیچ چشم‌داشتی و بدون معطلی شروع به کار کردند تا این سند تاریخی را ثبت کنند، او از حمایت‌هایی می‌گوید که در جریان تولید از مستندسازان صورت گرفته است.
حمیدی‌مقدم: به این نتیجه رسیدیم که برای حفظ سلامت مستندسازان و خانواده‌های آن‌ها نمی‌توانیم سفارشی داشته باشیم اما کارگروهی را به صورت مجازی تشکیل دادیم تا به‌عنوان متولی بخش عمده مستندهای کشور، متوجه شویم چه کسانی خودجوش وارد مستندسازی در حوزه کرونا شده‌اندمدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: اوایل اسفند سال گذشته یک شوک ناگهانی به جامعه وارد شد و در پی آن مؤسسات و ادارات به لحاظ کارکرد گروه‌های کاری دچار تعطیلی شدند به تبع همین موضوع از زمانی که سازمان سینمایی توقف پروژه‌های سینمایی را اعلام کرد، کارهای ما نیز در حوزه‌های مختلف به خاطر سلامت افراد و اجرای پروتکل‌های بهداشتی تحت الشعاع قرار گرفت.
وی افزود: به همین دلیل در اسفندماه توقفی در کارها را داشتیم. برای مثال پروژه‌هایی که پیش از کرونا در حوزه‌های مختلف مثل انیمیشن، فیلم‌های تجربی، مستند و… در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی طراحی شده بودند، دچار وقفه‌هایی شدند یعنی با توجه به اینکه کرونا یک اتفاق جدید و تجربه نشده در کشور ما بود، همه فعالیت‌ها را از ما سلب کرد به طوری که کارکرد تیم‌های فعال ما، کم شد. با ورود به تعطیلات نوروزی فکر کردیم که باید ابتکار عمل داشته باشیم چون هنوز هم نمی‌دانیم این دوران چقدر طول می‌کشد. این در حالی است که در شرایط کنونی فیلم مستند مهمترین ابزار و نقطه عملیاتی حوزه سینما و جهان تصویر است.
حمیدی مقدم اظهار کرد: ما به این نتیجه رسیدیم که برای حفظ سلامت مستندسازان و خانواده‌های آن‌ها نمی‌توانیم سفارشی داشته باشیم با این وجود در همان تعطیلات نوروزی کارگروهی را به صورت مجازی تشکیل دادیم که گروه‌های مختلف درگیرش شدند. به همین ترتیب ما به عنوان متولی بخش عمده مستندهای کشور، به تعامل، گفتگو و رصد در این حوزه پرداختیم تا متوجه شویم چه کسانی خودجوش وارد مستندسازی در حوزه کرونا شده‌اند.
وی ادامه داد: البته می‌شنیدیم که برخی از مستندسازان با توجه به التهاب موضوع به صورت شخصی و حرفه‌ای دست به کار شده‌اند. پس احساسمان این بود که بچه‌های مستندساز از روی این اتفاق به راحتی عبور نمی‌کنند و در واقع می‌خواهند یک ثبت سند تاریخی داشته باشند. از همین رو در آن کارگروه، کار را روی ۲ موضوع متمرکز کردیم؛ جنبه‌ای که این حوزه را کامل پوشش می‌داد و دیگر اینکه حمایتی جنبی از کسانی داشته باشیم که هرچند فیلم‌هایشان در حوزه و ساختار مرکز گسترش قرار نمی‌گیرد اما یک تلاش خودجوش و همدلانه با جامعه دارند. به همین ترتیب ما از تیزرها و آنونس‌های این مستندسازان در حوزه ساخت حمایت می‌کنیم و رقمی را به این منظور اختصاص داده‌ایم.

دبیر چهاردهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» اضافه کرد: از طرف دیگر گفتیم به مستندسازانی که ممکن است در میانه راه به حمایت نیاز داشته باشند، یاری می‌دهیم. یعنی اگر آن‌ها طرح‌هایشان را به همین کارگروه آنلاین ارائه دهند و شرایط و امتیازات تولیدهای مرسوم ما را داشته باشند، آن‌ها نیز شامل حمایت می‌شوند. خوشبختانه این اتفاق تبدیل به موجی شد، توانستیم انسجامی به کارها بدهیم، بفهمیم چه تولیداتی در حال انجام است و چه کسانی در نقاط مختلف ایران مشغول به کار هستند.
حمیدی مقدم: یکی از تبعات یا محسنات شیوع کرونا، جدی‌تر شدن نمایش آنلاین بود. ما هم در حال برنامه‌ریزی هستیم تا اولین نمایش آنلاین را تا عید فطر با یک مستند غیرکرونایی داشته باشیم. یعنی قرار است یکی از مستندهای مرکز که سال گذشته جوایزی را دریافت کرد، در این بستر رونمایی شود به همین ترتیب فیلم مستند وارد چرخه اکران آنلاین می‌شودحمیدی‌مقدم تأکید کرد: در این میان دو سه طرح حرفه‌ای هم توسط فیلمسازان در بسته حمایتی ما قرار گرفتند برای مثال فیلم «تنگنای» که تیم مستدسازان آن، به بیمارستان کامکار قم رفته بودند صددرصد توسط مرکز گسترش تهیه می‌شود. و یا فیلم مستند «A B C D» به کارگردانی محسن خان‌جهانی که درباره تأثیرات پیرامونی کرونا در حوزه اجتماعی، بافت شهری و سندهای تصویری است نیز از جمله پروژه‌های حرفه‌ای ماست، ضمن اینکه فیلم مهدی قربان‌پور هم از زاویه دیگری به موضوع کرونا پرداخته است. این کارگروه همین الان که فعالیت جدی در حوزه سینما آغاز نشده، بسیار پرکار است و ما هر هفته مشغول بررسی این طرح‌ها هستیم.
وی با بیان اینکه کارگروه کرونای مرکز گسترش این روزها پرکار است و اعضای این مرکز هر هفته مشغول بررسی طرح‌های رسیده هستند، عنوان کرد: نکته جالب توجه این است که دوستان مستندساز منتظر نمانده بودند تا طرحشان تصویب شود بلکه آن‌ها خودشان وارد عمل شده بودند البته می‌دانم که در همه جای دنیا چنین است. به طور کلی در چنین مواقعی فیلمساز کار خود را آغاز و بعد برای حمایت یا ارائه طرح به جاهایی مراجعه می‌کند یعنی این فیلمسازان چه طرح‌هایشان توسط مرکز گسترش حمایت می‌شد چه نمی‌شد، خودشان وارد ساخت شده بودند. در حوزه سفارش نیز قطعاً بعد از اینکه اوضاع کمی متعادل‌تر شود دست به کار می‌شویم. تا اینجا با مستندسازان همراه بودیم و به مستندها جهت دادیم به طوری که با وارد شدن طرحی به چرخه حمایتی مرکز گسترش، این طرح‌ها وارد جهت‌دهی، تصحیح، ترمیم طرح و افزایش راندمان‌ها می‌شدند.
حمیدی مقدم درباره عرضه این مستندها توضیح داد: در حال حاضر بحث برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی در همه جای دنیا وجود دارد به طوری که خیلی از جشنواره‌ها تعلیق شده‌اند یا به صورتی مجازی برگزار می‌شوند. از آنجایی که مهمترین درگاه عرضه آثار ما جشنواره «سینماحقیقت» است و این رویداد در الگوی تقویمی تقریباً انتهایی‌ترین جشنواره در سال است، پیش‌بینی این بود که تا آن زمان فضای جامعه به لحاظ بیماری کمی متعادل‌تر می‌شود اما با توجه به هشدارهای اخیر مسئولان مبنی بر آغاز موج دوم این بیماری، نمی‌دانیم قرار است چه اتفاقی رخ دهد.
وی در عین حال تأکید کرد: پیش‌بینی ما این است که در «سینماحقیقت» بخش ویژه کووید ۱۹ را داشته باشیم به همین منظور فراخوان بین‌المللی هم خواهیم داشت. یک توافق اولیه هم با سازمان نظام پزشکی برای راه‌اندازی بخش «کرونا روایت» داشته‌ایم که اگر این موضوع تبدیل به موج شود فیلم‌های این چنینی را همراه ورک شاپ‌هایی در «سینماحقیقت» خواهیم داشت و آن‌ها را چه به صورت آنلاین و چه به‌صورت فیزیکی رونمایی خواهیم کرد.
مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در پایان صحبت‌هایش بیان کرد: یکی از تبعات یا محسنات شیوع کرونا، جدی‌تر شدن نمایش آنلاین بود که به نظرم به شدت مناسب کارهای هنری، تجربی و مستند است. ما هم در حال برنامه‌ریزی هستیم تا اولین نمایش آنلاین را تا عید فطر با یک مستند غیرکرونایی داشته باشیم. یعنی قرار است یکی از مستندهای مرکز که سال گذشته جوایزی را دریافت کرد، در این بستر رونمایی شود به همین ترتیب فیلم مستند وارد چرخه اکران آنلاین می‌شود. با توجه به اینکه ولی فیلم‌های کرونایی هنوز آماده نشده‌اند، نمی‌توانند در این چرخه حضور داشته باشند. به طور کلی نیز ما به‌دنبال ایجاد درگاهی روی وبسایت مرکز گسترش هستیم و می‌خواهیم با پلتفرم‌های دیگر همکاری کنیم.
روایت پژوهشگر؛ در انتظار مرحله «مستندهای تاریخی» هستم
احمد ضابطی‌جهرمی استاد دانشگاه، پیشکسوت عرصه مستند و البته پژوهشگر شناخته‌شده این حوزه است. او چندوجه برای مستندسازان در زمان بحران قائل است که محورهای آن را اطلاع‌رسانی، آموزش و ثبت حقایق تشکیل می‌دهند که هر چند در ۲ مورد اول به خوبی عمل کرده‌اند اما هنوز این عرصه از مستندهای هنری خالی است و هنوز هم زود است که بخواهیم مستندهای زیبایی‌شناسانه را نظاره‌گر باشیم. جهرمی حضور مستندسازان را در این بحران پیشرو توصیف می‌کند اما معتقد است آن‌ها از چند موضوع غفلت کرده‌اند که آن تبعات پیرامونی این بیماری است.

ضابطی‌جهرمی در گفتگو با خبرنگار مهر در تبیین این شرایط گفت: وظیفه ابتدایی مستندسازان آموزش، اطلاع‌رسانی و ثبت حقایق مربوط به واقعه است. البته من هنوز به جز مستندهای خبری و گزارشی، فیلم مستندی در فرم‌های دیگر ندیده‌ام چون هنوز اثری به آن صورت عرضه نشده و مستندها در جریان تولید، گردآوری و ضبط مواد عمدتاً در مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها هستند بنابراین هنوز به جز موارد خبری و کارهای گزارشی که از تلویزیون پخش می‌شود، چیز دیگری ندیده‌ایم. آثاری که واجد یک ساختار نسبتاً پیشرفته تکنیکی، زیبایی‌شناسی و آمیخته با جوهر هنر باشند، هنوز عرضه نشده‌اند.
وی با بیان اینکه در مورد موضوع کرونا، در حوزه ساخت مستند اصلاً کم‌کاری نشده است، توضیح داد: فعالیت‌های خوبی در مستندهای خبری و تلویزیونی دیده می‌شود. باید توجه کرد که مستند لایه‌های مختلفی از نظر نظام ارتباطی دارد و معمولاً موج اول مستندها با مستندهای خبری و گزارشی آغاز می‌شود و بعد نوبت به آثاری می‌رسد که طراحی ساختار در آن‌ها مورد هدف است به این صورت که آن موضوع یا واقعه را در بستری از ویژگی‌های هنری تنظیم می‌کنند.
این پژوهشگر مستند تأکید کرد: در واقع مستندهایی که این روزها پخش می‌شوند، توصیفی هستند و در گام نخست وظیفه اطلاع‌رسانی و جنبه آموزشی دارند اما مستندسازان ما در مرحله تهیه و گرداوری مواد هستند تا بعدها مستندهایی که واجد فرم و ساختار هستند و وجوه هنری دارند، عرضه شوند که ما هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم البته مقداری هم برای عرضه این مستندها زود است چون ما هنوز با این واقعه دست به گریبان و در حال مبارزه هستیم. در سینمای مستند همیشه اخبار و اطلاعات زودتر از جنبه‌های هنر و زیبایی‌شناسی به مخاطب می‌رسد بنابراین برای مستندهای هنری کمی باید صبر کرد چون ساخت چنین مستندهایی از نظر فرایند تولید وقت‌گیرتر از تهیه مستندهای گزارشی و خبری است.
این استاد دانشگاه مطرح کرد: فعالیت مستندسازان و واکنش آن‌ها نسبت به این واقعه بسیار چشم‌گیر بود. در پوشش خبری به ویژه مستندهای خبری تلویزیونی و گزارشی خوب ظاهر شدیم به طوری که مستندسازان ما در همه نقاط ایران حاضر شدند و و دوربینشان در همه جا فعال بود و است. ما باید بعداً روی میز تدوین به مقدار زیادی از این موادی که گردآوری شده است، ساختار و جهت بدهیم چون این واقعه جنبه تاریخی هم به خودش گرفته، درست است که یک واقعه روز است ولی به تدریج یک بعد تاریخی به خود می‌گیرد.

ضابطی جهرمی توضیح داد: در مقوله کرونا تلویزیون عمدتاً وارد مقوله آموزشی شده که به نظرم نسبتاً خوب کار کرده است، البته ما این روزها مستندهای خالص و یک دست نمی‌بینیم بلکه تصاویر ترکیبی از مستند، انیمیشن و اشکالی از گرافیک متحرک می‌بینیم بنابراین باید منتظر موج دوم مستند باشیم که طبیعتاً تدوین‌های خلاقانه‌تری دارند.
وی ادامه داد: بلافاصله بعد از شیوع کرونا، دوربین‌های مستندسازان روی مراکز درمانی متمرکز شد ولی کرونا تأثیرات عمیق عاطفی، اقتصادی و اجتماعی هم به دنبال داشت و دارد که مستندسازان ما کمتر به این زمینه‌ها وارد شده‌اند و بیشتر در حیطه‌های خبررسانی و آموزشی فعال بوده‌اند. البته نباید فراموش کرد که این ۲ جنبه حیاتی‌تر هستند و به موجودیت انسان مربوط می‌شوند با این وجود وجه تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و عاطفی هم همزمان مطرح است ولی در این حیطه کارهای تحقیقی عمیق ندیده‌ام.
این پژوهشگر سینمای مستند افزود: ضمن اینکه در مستندهای ارائه شده ندیدم که اثری درباره فوت‌شدگان تهیه شود که البته طبیعی است، چون احتمالاً به تصویر کشیدن چنین موضوعاتی بار مخرب عاطفی دارد به ویژه روی افرادی که سن کمتری دارند، مثل خردسالان و نوجوانان. انعکاس این جنبه هم باید در زمانی صورت گیرد که این بیماری مهار شده و وضعیت روحی و عاطفی جامعه به شرایط متعادل و متعارفی بازگشته است. آن زمان می‌شود این موضوعات را پررنگ‌تر و برجسته‌تر به نمایش گذاشت اما در حال حاضر جامعه به خودی خود درگیر یک استرس و بحران سنگین است.
وی افزود: طرح این مسائل به صورت آشکار این شرایط را تشدید و مخاطب را دچار هراس و وحشت می‌کند در حالی که در مبارزه با این پدیده باید روحیه، شجاعت، مقاومت و صبوری داشت. طرح این موضوعات روحیه افراد را تضعیف می‌کند. بنابراین به عقیده من الان موقعش نیست و مربوط به زمانی است که این بیماری مهار شده یا کلاً رخت بربسته است. من به این مرحله، مرحله «مستندهای تاریخی» می‌گویم.
ضابطی جهرمی در پایان گفت: من مستندسازان را در زمینه به تصویر کشیدن کرونا فعال می‌بینم به طوری که در ضبط لحظات، شکار موقعیت‌ها، آرشیو کردن مواد و… با روحیه در فضاها و نقاط مختلف دیده می‌شوند بنابراین امید دارم در آینده نزدیک مجموعه خوبی از مستندها داشته باشیم که موضوعش همین بیماری کووید ۱۹ است.
روایت مستندساز؛ مستندسازان پیش‌روتر از خبرنگاران
محسن خان‌جهانی کارگردان سینمای مستند که این روزها مشغول ساخت مستند «A B C D» با محوریت کروناست، در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: به نظرم مستندسازان از خبرنگاران هم پیشرو تر هستند چون هر چند خبرنگاران خبری را تهیه و آن را در لحظه ارسال می‌کنند، اما مستندسازان باید به دل آن خبر بروند، کندوکاو کنند، ببینید چه اتفاقاتی افتاده و همه زیر و بم موضوع را به صورت سند تاریخی بررسی کند. به ویژه اینکه ما بعد از سال‌ها با یک سند تاریخی عجیب و غریب رو به رو شده‌ایم، به طوری که حتی صد سال دیگر هم خیلی‌ها خواهند پرسید که داستان کرونا چه بود.

این مستندساز ادامه داد: ما از طاعون که بسیاری را به کام مرگ کشاند، عکس و فیلم جدی نداریم ولی حالا مستندسازان در تمام دنیا از این جریان کرونا می‌توانند اسناد تاریخی زیادی جمع و برای آیندگان آرشیو کنند. هرچند حدود سه چهار ماه از جریان کرونا می‌گذرد و انگار همه چیز عادی شده است به طوری که ترددهای زیادی را در شهر می‌بینیم ولی وقتی این مستندها ۵، ۶ ماه دیگر آماده شوند با تماشای آن‌ها به یاد لحظات قرنطینه در خانه، نوروز، داستان‌های اسفند و… می‌افتیم که برخی از آن به‌عنوان خاطره وحشتناک یاد می‌کنند. بنابراین این موضوعات آن هنگام برایشان مرور می‌شود.
وی افزود: در همان روزهای اول شیوع کرونا خیلی از همکاران من به نقاط مختلف ایران رفتند اما من از همان لحظات اول شروع به مستندسازی نکردم بلکه روند ساخت مستند «A B C D» پیش از این که ورود کرونا به ایران به صورت رسمی اعلام شود، آغاز شده بود یعنی من می‌دانستم که قرار است چه اتفاقی بیفتد، مستند «A B C D» هم درباره همین است.
این مستندساز با بیان اینکه سرعت عمل مستندسازان نشان می‌دهد که مستندسازان حواسشان جمع است، عنوان کرد: همین مساله کرونا با جان این افراد بازی می‌کرد اما آن‌ها گان می‌پوشیدند و به دل ماجرا می‌رفتند حتی یکی از دوستانم با نام محمد حسنی که در بیمارستان مسیح دانشوری مشغول ساخت فیلم بود، می‌گفت فکر می‌کردیم این گان‌ها خنک هستند، ولی واقعیت این است که وقتی می‌پوشیدیم حرارت بدن به سرعت بالا می‌رفت و باعث تعرق می‌شد آن زمان تازه به اهمیت کار پرستاران و زحمتشان پی بردیم. مستندسازان هم جان خود را به خطر می‌انداختند و به بیمارستان‌های مختلف در نقاط مختلف رفتند همین امر شجاعت و جسارت مستندسازی را نشان می‌دهد، اصلاً همین موضوع مستندسازی را با گونه‌های دیگر فیلم متمایز می‌کند.
خان‌جهانی توضیح داد: من به خاطر تجربه کاری که داشتم می‌دانستم در بحران‌هایی مثل سیل و زلزله خیلی از بچه‌ها به دل ماجرا می‌روند برای مثال به این موضوع می‌پردازند که خانواده‌ای در اثر سیل اعضای خود را از دست داده‌اند و… در موضوع کرونا هم خیلی از فیلمسازان به بیمارستان‌ها رفتند، می‌دانم که فیلم‌های خوبی در حال ساخت است که ماجراهای بیرون از بیمارستان را هم به تصویر می‌کشد.
وی ادامه داد: برای مثال در فیلم من حتی یک پلان بیمارستان و یک بیمار کرونایی نداریم در واقع مستند «A B C D» به حوادث اجتماعی کشور در بحران کرونا می‌پردازد اتفاقاً تمام چیزهایی که به نظرم ممکن بود خیلی از مستندسازان از آن غافل شوند در این مستند آوردیم، چون از قبل برنامه‌ریزی کرده بودیم. برای مثال در خبرها شنیدید که در جریان کرونا بیمارستان صحرایی در ۲۴ ساعت ساخته شد اما بعید می‌دانم کسی به سراغ این موضوع رفته باشد تا ببیند که چه کسانی پشت این قضیه بودند و چه اراده‌ای برای ساخت آن بیمارستان در ۲۴ ساعت وجود داشت اما این مسائل در فیلم من وجود دارد. می‌دانم که چند فیلمساز دیگر هم فیلم‌هایی می‌سازند که اثرات کرونا بر زندگی را نشان می‌دهد نه بیماران کرونایی یا بیمارستان‌ها را.
وی مطرح کرد: در این کشور تا اتفاقی می‌افتد تمام ارگان‌ها، سازمان‌ها و حتی خبرگزاری‌ها به خاطر اینکه از قافله عقب نمانند، سریع اقدام به تهیه گزارش تصویری و چند فیلم می‌کنند که حاصلش همین چیزهایی می‌شود که می‌بینید. وقتی کارهایی به صورت فکر نشده انجام شود و فقط برای این باشد که نشان دهد برخی سازمان هم در این زمینه فعالیت دارند شاهد نتیجه خوبی نخواهیم بود.

این کارگردان سینمای مستند تأکید کرد: به نظرم هر کسی باید در حیطه فعالیت‌های خود عمل کند برای مثال این امور جزو وظایف مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و انجمن سینمای جوانان ایران است. حتی یادم است در همان روزهای اول انجمن فراخوان مبنی‌بر این داد که از فیلم‌هایی که در این زمینه ساخته شود حمایت می‌کند، اما تا این لحظه چند فیلم تولید شده است؟
وی ادامه داد: در این میان اطلاع دارم که خیلی از سینماگران واقعی به‌صورت خودجوش وارد این حوزه شدند یعنی دست روی دست نگذاشتند تا ببینند که کدام مراکز از آن‌ها حمایت می‌کند یا خیر. در این میان به نظرم مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی حضوری بی‌نظیر در عرصه داشت. به طوری که مستندسازان می‌گفتند در اوج کرونا هم مرکز گسترش تعطیل نبود و مدیرش با همه صحبت و پیگیری می‌کرد. بنابراین نمی‌شود که تنها شعار داد و باید حمایت‌ها عملی شود.
خان جهانی گفت: مستند «A B C D» درباره کرونا و حوادث جانبی آن است. ما به‌صورت عمیق به مسائل نگاه کردیم و توانستیم تأثیر کرونا در جاهای مختلف را بررسی کردیم ولی سازمان بهشت زهرا تنها جایی بود که نتوانستیم به آن دسترسی پیدا کنیم. آن‌ها به هیچ عنوان با مستندسازان همکاری نمی‌کنند یعنی برخلاف نامه‌نگاری‌های زیاد اجازه تصویربرداری به ما ندادند. آنقدر مستندسازان را سر می‌دوانند که امکان فیلمبرداری پیدا نمی‌کنند.
وی در پایان با اشاره به یک تجربه شخصی بیان کرد: پدر من چهل روز است که فوت کرده است. ما خانواده‌ای هستیم که هنوز حال بدی داریم چون ما نتوانستیم کوچک‌ترین کاری که بعد از فوت یک عزیز خانواده‌ها انجام می‌دهند، انجام دهیم، همین امر از تأثیرات پیرامونی کرونا بود. در این جریان بسیاری از خانواده‌ها نتوانستند آن چنان که باید عزیزشان را به خانه ابدی بدرقه کنند. من دوست داشتم به این موضوعات هم در فیلمم بپردازم ولی مسئولان سازمان بهشت زهرا اصلاً با ما همکاری نکردند در حالی که به آن‌ها گفتم اصلاً آمار و ارقام نمی‌خواهم و حتی حاضرم با حضور یک فرد دیگر از همکاران آن‌ها به فیلمبرداری بپردازم تا در جریان کار من قرار بگیرند و هرچه را که تأیید می‌کنند ضبط کنم اما به این هم راضی نشدند بنابراین متأسفانه جای چنین موضوعی در مستند من خالی است با این حال فیلمبرداری این فیلم همچنان ادامه دارد.

به گزارش وبدا به نقل از ایسنا، دکتر کیانوش جهانپور در نشست خبری با اصحاب رسانه که به صورت ویدیو کنفرانس از استودیو سلامت وزارت بهداشت برگزار شد، اظهار داشت: تاکید می‌کنم که رعایت فاصله‌گذاری و رعایت نکات بهداشت فردی کماکان بر قوت خود باقی است و چه بسا با وجود ترددها جدیت بیشتری را می‌طلبد. امیدواریم مردم با رعایت این نکات و با پایش رفتار اطرافیان و افراد جامعه ما و همکاران‌مان را در مبارزه و مواجهه با این ویروس منحوس یاری کنند و همراهمان باشند.

ایران جزو ۵ کشور اول دنیا در آمار بهبودیافتگان کرونا

وی با اشاره به بهبودی شمار زیادی از مبتلایان کرونا در کشور، افزود: با توجه به اینکه  تا کنون ۸۰۴۷۵ نفر از بیماران، بهبود یافته و ترخیص شده اند، ما جزو پنج کشور صدر نشین در زمینه بهبودی مبتلایان به کووید-۱۹ هستیم.

۴ مامای ایرانی قربانی کرونا

دکتر جهانپور در ادامه صحبت هایش ضمن تبریک روز ماما، گفت: همکاران ماما خدمات زیادی را در حوزه مراقبت و مقابله با کرونا در این روزها ارائه کرده‌اند. متاسفانه چهار نفر از همکاران ماما را طی این مدت به عنوان شهید خدمت از دست دادیم و چندین نفر هم به عنوان مبتلا به کرونا درگیر بیماری بودند.

بازگشایی مساجد و بقاع متبرکه در مناطق سفید

وی در خصوص بازگشایی مساجد و بقاع متبرکه، گفت: بازگشایی مساجد و بقاع متبرکه قاعدتا تابع سیاست‌ها و پروتکل‌های فاصله‌گذاری هوشمند خواهد بود. ما در این مرحله در مناطقی که سفید اعلام شود تا وقتی که سفید بماند، امکان برگزاری نماز جمعه و جماعت، حضور در بقاع متبرکه و بازگشایی حرم‌های مطهر را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی خواهیم داشت، اما شرط اول سفید اعلام شدن این مناطق است. البته منطقه سفید به معنای شرایط عادی نیست. بنابراین صرفا در مناطق سفید مادامی که وضعیت سفید ادامه داشته باشد، افراد می‌توانند به صورت معدود و مشروط به پروتکل‌های بهداشتی برخی مراسم و تجمعات مذهبی را برگزار کنند.

شرایط هنوز عادی نیست

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت افزود: البته این مراتب تا امروز معدود است و بسیاری از بقاع متبرکه ممکن است در مناطق سفید نباشند. در عین حال برگزاری همین موارد هم با رعایت پروتکل است. به عنوان مثال درباره نماز جماعت پروتکل‌ها اعلام شده و اعلام کردیم که برگزاری منبر، دعا، توزیع افطاری، شربت، چای، سخنرانی و… و. نباید انجام شود. صرفا افراد با سجاده شخصی حضور پیدا می‌کنند و نماز برگزار شده و خارج می‌شوند. در عین حال وضوخانه مساجد هم تعطیل است. در این شرایط نباید حتی در مناطق سفید انتظار عادی شدن شرایط را داشته باشیم. آنچه مدنظر ما است هیچ شباهتی با آنچه در روزهای عادی ماه رمضان برگزار می‌شود، نخواهد داشت. بنابراین شرایط هنوز عادی نیست و در مناطق سفید هم امکان اقداماتی که اعلام شد به صورت مشروط وجود دارد.

شرایط بازگشت ایرانیان خارج از کشور به میهن

وی در خصوص بازگشت ایرانیان خارج از کشور نیز افزود: در سه تا چهار دهه قبل نیاز داشتیم که بیماران برای معالجاتی که در کشور وجود نداشت، از ایران به سمت برخی کشورهای اروپایی روند، اما این موضوع طی دو دهه اخیر بسیار کم و انگشت‌شمار شده است. در عین حال امروز یکی از شواهد و قراین دال بر توفیق نسبی ایران در بسیج ملی مقابله با کرونا این است که بسیاری از هموطنان ما که سال‌هاست در خارج از کشور زندگی می‌کنند، به شدت با توجه به وضعیتی که به ویژه در اروپای غربی، جنوبی و حتی مرکزی و شمال آمریکا ایجاد شده است، متمایل به بازگشت به میهن، حتی به صورت موقت هستند که نشان دهنده تفاوت وضعیتی است که عارض شده است.

دکتر جهانپور ادامه داد: در این زمینه با توجه به دغدغه‌هایی که داریم، علی‌رغم دغدغه‌ای که برای سلامت یکایک ایرانیان در سراسر دنیا داریم، اما برای اینکه بازگشت این افراد تاثیر منفی بر وضعیت مدیریت‌شده کووید-۱۹ در ایران نداشته باشد، محدودیت‌هایی وجود دارد که ‌در سفارت‌خانه‌ها با دوستان  درباره آن‌ها مذاکره می‌شود که اگر تعهدات را رسما بپذیرند باقی هماهنگی‌ها از طریق وزارت خارجه اتفاق می‌افتد و این افراد به کشور بازمی‌گردند، اما باید تا زمان مشخص شدن تست‌شان در قرنطینه باشند و در صورت منفی بودن تست می‌توانند به سمت خانواده‌هایشان روند. در غیر این صورت باید در مرکز مراقبت بالینی یا در صورت نیاز در بیمارستان خدمات را دریافت کنند و بعد از بهبودی به آغوش گرم خانواده‌هایشان بازگردند.

غربالگری بیش از ۲۵ میلیون نفر در مرحله دوم

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در خصوص تعداد افراد غربالگری شده در مرحله دوم غربالگری، گفت: در مرحله اول ۷۵ میلیون نفر غربالگری شدند و موارد مشکوک به مراکز خدمات سلامت ارجاع و موارد محتمل هم یا در بیمارستان‌ها بستری شدند و یا در قرنطینه خانگی یا قرنطینه در مراکز مراقبت بالینی قرار گرفتند.

وی ادامه داد: در فاز دوم بیش از ۲۵ میلیون نفر غربالگری شدند. یعنی افرادی که یکبار غربالگری شدند از طریق سامانه Salamat.gov.ir  و هم از طریق سامانه ۴۰۳۰ مجددا غربالگری شدند. اتفاقا اگر می‌بینید که دو سوم موارد شناسایی شده، از موارد سرپایی یا مواردی هستند که از مراکز خدمات سلامت نمونه اخذ شده است و یا در تماس نزدیک با مبتلایان بوده‌اند، به شناسایی و بیماریابی فعال بازمی‌گردد. قاعدتا تعداد موارد مراجعات به بیمارستان‌ها و بستری‌مان نسبت به زمان قبل به شدت کاهش یافته است.

ماجرای لیست منتشر شده از مناطق سفید و قرمز کرونا

سخنگوی وزارت بهداشت در خصوص لیستی که درباره اسامی شهرهای سفید منتشر شده بود، گفت: سیاست وزارت بهداشت این نبود که به صورت متمرکز اسامی مناطق سفید را اعلام کنیم. منبع رسمی هم این مناطق را اعلام نکرده است و قاعدتا در این صورت ما پاسخگوی آن نیستیم. البته دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار شد به صورت استانی هر پنج روز یک بار مناطق سفیدشان را در استان با هماهنگی مرکز اعلام کنند، اما قرار نیست به صورت متمرکز این اسامی را اعلام کنیم. البته از طریق سامانه ماسک هم این امکان وجود دارد که این مناطق را مشاهده کنید. بنابراین اینطور نیست که ما طی لیستی به صورت متمرکز مناطق سفید را اعلام کنیم. هر وضعیتی هم که اعلام شود، پنج روز بیشتر اعتبار نخواهد داشت و بعد از پنج روز مجددا مناطق بازنگری شده و ممکن است برخی مناطق برگردند و جزو مناطق زرد قرار گیرند و یا برعکس.

دو داروی خبرساز

دکتر جهانپور در خصوص آخرین وضعیت داروی رمدسیویر، گفت: دو دارو بسیار بحث‌برانگیز شد؛ یکی از شرق عالم بود و یکی از غرب عالم. یکی موضوع فاویپیراویر بود که در ژاپن تولید شده و مورد مطالعه اولیه قرار گرفته بود که اعلام کرده بود شاید تاثیر چندانی در کووید-۱۹ نداشته باشد. بعد مطالعه‌ای در چین انجام شد که با مطالعه اول متفاوت بود و مدعی بود که ممکن است این دارو در کاهش زمان بستری و شدت بیماری به ویژه در موارد خفیف و متوسط تاثیر داشته باشد.

وی گفت: همزمان در غرب عالم بر روی داروی رمدسیویر کار شد و مطالعاتی در ایالات متحده اصرار داشت که رمدسیویر در کاهش زمان بستری و شدت بیماری و حتی کاهش موارد مرگ و میر در موارد بحرانی و اورژانسی می‌تواند موثر باشد. از آنجایی که ما سیاست نه شرقی و نه غربی را داشتیم و در عین حال به یافته‌های خودی هم اطمینان بیشتری داشتیم و داریم، هر دو دارو در کشور ما تحت مطالعه بالینی قرار گرفت و تا امروز گرچه هر دو مطالعه نهایی نشده، اما هیچ گزارش خاص امید بخشی درباره ورود این دو دارو به پروتکل از سوی کمیته علمی و کمیته درمان ستاد ملی مقابله با کرونا نداشتیم و باید منتظر نتیجه نهایی فاز نهایی مطالعه بالینی باشیم و اگر سودمندی گزارش شود، قاعدتا وارد پروتکل می‌شود و حتی آمادگی فرموله کردن و تولید هر دو دارو در کشور وجود دارد و حتی این آمادگی هست که ماده اولیه و موثره هر دو دارو در کشور تولید شود.

آمادگی برای صادرات و اهدای اقلام حفاظتی

سخنگوی وزارت بهداشت در خصوص کمک به سایر کشورها در حوزه اقلام حفاظتی، گفت: با توجه به افزایش تولید که در کشور در حوزه اقلام حفاظتی و بهداشتی انجام شد و تولید کیت‌های تشخیصی عملا به مرحله‌ای رسیدیم که تقریبا در تمام این موارد به نوعی اقلام مورد نیاز جاری تامین شده و حتی برنامه‌ریزی شده که بخشی از آن به سمت دپوی استراتژیک در ماه‌های آتی رویم که ممکن است شاهد پیک و خیز مجدد بیماری و هم اپیدمی آن باشیم. مازاد بر این می تواند از طریق شرکت‌های تولید کننده یا از طریق سازمان‌های بین‌المللی در بازار به صورت فروش، صادرات یا اهدا قرار گیرد و در حال حاضر منعی در هیچ یک از این اقلام نداریم.  

رییس کمیته اطلاع رسانی قرارگاه مقابله با کرونا یادآور شد: در حال حاضر ما بزرگترین تولید کننده ماسک در جنوب و غرب آسیا و تولید گان و اقلام حفاظتی هستیم. شاید تنها تولید کننده کیت‌های تشخیصی PCR هستیم و به زودی شاید تنها و بزرگ‌ترین تولید کننده کیت‌های سرولوژیک در این منطقه باشیم. قاعدتا مازاد بر نیازمان را می‌توانند اهدا یا صادر کنند. در این راستا ممکن است محموله‌هایی رفته باشد یا برود و منعی هم برایش وجود ندارد.

موضوع سگ های کرونایاب هنوز قطعیت علمی ندارد

وی در خصوص سگ‌های کرونایاب که اخیرا اخباری از آن منتشر شده، گفت: موضوع سگ‌های کرونایاب قطعیت علمی ندارد. پیش از این هم بحث‌هایی با وزارت بهداشت شد و ارتش جمهوری اسلامی پروژه‌ای را شروع کرده بودند. اینکه آیا این توانایی در سگ ها یا نژاد خاصی از سگ‌ها وجود دارد یا خیر، موضوعی است که هنوز مورد آزمون قرار نگرفته است و می‌تواند به عنوان یک طرح تحقیقاتی و مطالعاتی انجام شود و بعید هم نیست که توفیقی پیدا کند، اما تا امروز چینین چیزی را تایید شده نداریم. هرگاه تایید، مطالعاتش انجام و از سوی وزارت بهداشت تایید شد، می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های غربالگری ورودی یا روش‌های کمکی در تشخیص بیماری در کنار سایر روش‌ها باشد. تا امروز مورد تایید شده‌ای را نداریم و هر زمان تایید شد، اعلام می‌کنیم.

روند صعودی تدریجی ابتلا به کرونا در ۱۵ استان

دکتر جهانپور در خصوص روند صعودی ابتلا به کرونا در ۱۵ استان و احتمال بروز موج دوم، گفت: درباره ۱۵ استان، یک روند صعودی تدریجی را در یکی دو روز اخیر مشاهده کردیم. در حال حاضر نمی‌توانیم درباره آن قضاوت کنیم و هنوز نیاز است چند روز صبر کنیم تا ببینیم آمار روزهای آتی چه خواهد بود. البته بخشی از آن افزایش به دلیل شناسایی و بیماریابی فعال‌تر است و بخشی که ممکن است مشخص شود که ناشی از افزایش ترددها، مراودات و تغییر رفتار اجتماعی است، قاعدتا جاده فاصله‌گذاری هوشمند، یک‌طرفه نیست و هر لحظه در قالب آن ارزیابی ریسک شده و هر کجا که ارزیابی ریسک نشان دهنده این باشد که بازگشایی یا سطح ترددها و مراودات افزایش یافته و همزمان موجب افزایش تعداد موارد مبتلا شده، محدودیت‌ها در آن منطقه افزایش یافته و قابل برگشت خواهد بود. همین موضوع وضعیت سفید، قرمز و زرد هم به نوعی فاصله‌گذاری هوشمند است تا هم رصد کنیم و هم به مردم اطلاع دهیم که هر منطقه چه وضعیتی دارد. قاعدتا پروتکل ‌ها، سیاست و… بر اساس رصد مناطق ابلاغ می‌شود و هر کجا که احساس شود ریسک بالا رفته، برگشت‌پذیر است.

وی افزود: در حال حاضر در استان خوزستان وضعیت متفاوتی را داریم. به نظر می‌آید خوزستان دیرتر وارد پیک بیماری شده و دیرتر خارج خواهد شد، اما در بقیه استان‌ها اگر چه یک نمای صعودی در نیمی از استان‌ها ممکن است دیده شود، اما چشمگیر نیست. باید منتظر یکی دو روز آینده باشیم.

بازگشایی مدارس مناطق سفید؛ آری یا خیر؟

دکتر جهانپور در خصوص بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و اعلام تاریخ‌های بیستم و بیست‌وهفتم برای بازگشایی این مراکز، گفت: بازگشایی بیستم که منتفی است و بیست‌وهفتم هم بستگی به وضعیت مناطق خواهد داشت. ممکن است در مناطقی که وضعیت سفید داشته باشند، مطابق با مصوبه ستاد، شاهد بازگشایی برخی مراکز آموزشی باشیم، اما قاعدتا این اتفاق در مراکزی که وضعیت زرد و قرمز دارند، نمی‌افتد و برای آن باید تا عید فطر صبر کنیم و بعد از آن تصمیم بگیریم، اما سیاست کلی این است که اولین جایی که تعطیل شد، دانشگاه‌ها، مدارس و مراکز آموزشی بود و آخرین جایی که در هر منطقه بازگشایی می‌شود، ‌دانشگاه‌ها، مدارس و موسسات آموزشی خواهد بود.

همکاری با کشورهای همجوار برای مقابله با کرونا

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در خصوص جلسه وزارت بهداشت با وزارت بهداشت ترکیه، گفت: ما با وزرای بهداشت کشورهای همجوارمان ارتباط بسیار نزدیکی داریم که بسیاری از آن‌ها بر اساس تفاهم‌نامه‌های قبلی است که به صورت دو جانبه با کشورهای همجوار از جمله ترکیه منعقد شده و این همکاری‌ها به طور خاص درباره مقابله با کرونا هم ادامه خواهد داشت.

وی یادآور شد: با توجه به اینکه ما ورود و طغیان بیماری کووید-۱۹ را در کشورمان زودتر شناسایی و اعلام کردیم، قاعدتا ممکن است آموخته‌ها و تجربیات بیشتری نسبت به خیلی از کشورهای همسایه داشته باشیم که قاعدتا آن‌ها را در اختیار کشورها برای مقابله با این ویروس قرار می‌دهیم. به هر حال حتی اگر ما از این مرحله هم خارج شویم، ‌اما کشورهای همجوارمان همچنان درگیر باشند، احتمال بازگشت مجدد بیماری به کشور وجود دارد. بنابراین اولویت همکاری با کشورهای همجوار قطعا به مقابله با کرونا خواهیم پرداخت. زمانی نقل قول شد که وزیر بهداشت ترکیه اعلام کرده بود که چرا قم قرنطینه نشد، توصیه غلطی بود. من تعجب می‌کنم که چرا استانبول قرنطینه نشد و به محض شناسایی کووید-۱۹ در برخی شهرهای نزدیک به استانبول چرا توصیه‌ای که ترکیه برای همسایه‌اش داشت، برای خودش اعمال نکرد.

کاهش ۶۰درصدی مراجعه به مطب ها

سخنگوی وزارت بهداشت در خصوص کاهش ۶۰ درصدی مراجعه به مطب‌های سرپایی، گفت: بخشی از کاهش مراجعات به محدودیت‌های فعلی و بخشی به ترس بیماران بازمی‌گردد. همچنین بخشی از این کاهش مراجعات درست است، بسیاری از مراجعات نه‌تنها اورژانسی نیست، ‌ بلکه ممکن است ضروری هم نباشد. مراجعاتی مانند مراقبت پوست و زیبایی و… یا موارد مزمنی که خیلی فوریت نداشت، قاعدتا این مراجعات کاهش منطقی داشته است. البته اینکه بگوییم کاهش مراجعات به این دلیل بوده که در گذشته تقاضای القایی وجود داشته است، موافق نیستم. درعین حال مطالعه دقیقی هم در این زمینه نداریم. اگر چه بتوانیم به تفکیک بگوییم برخی مراجعات به متخصصین ضرورت نداشته و می‌توانسته با مراجعه به پزشک خانواده رفع شود و قطعا در این حوزه یک تقاضای القایی داریم. قطعا مراجعات ما و بخش زیادی از ویزیت‌های سرپایی متخصصین و فوق‌تخصص‌ها از جمله موارد عمومی است که پزشکان عمومی و خانواده می‌توانند به راحتی آن را رفع کنند. البته اینطور نیست که بگوییم کاهش ویزیت‌هات به دلیل تقاضای القایی است و این موضوع نیازمند مطالعه است.

دنیا هنوز تصویر روشنی از آینده کرونا ندارد

وی در خصوص احتمال بروز پیک دوم و سوم کرونا، گفت: یک موضوع کلی، واضح و روشن درباره این بیماری این است که هیچ کجای دنیا و هیچ مرکز مطالعاتی و هیچ دولتی تصویر روشن و واضحی از آینده این بیماری در جامعه خودش یا جامعه جهانی ندارد. تصاویری که وجود دارد، عمدتا ظن، گمان و بر اساس یافته‌های قبلی است، اما به هر حال همین‌ها هم ضریب دقت پایینی دارد. بنابراین به دنبال تصویر واضح و روشنی و یا پیش‌بینی قطعی یا نزدیک به قطعی و یا با قطعت بالا نباشید. وقتی در این فصل در مناطق گرمسیری استان خوزستان این بیماری را مشاهده می‌کنیم، انتظار اینکه بیماری با فصل گرم مجددا صعود نکند و جامعه بتواند به سمت عادی شدن رود و  این ویروسی را که روزی ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ نفر به آن مبتلا می‌شوند، مجددا نمودار را به سمت خیز و پیک نبرد، انتظار بجایی نیست.

سخنگوی وزارت بهداشت ادامه داد: در عین حال امیدواریم این اتفاق با مراعات نکات بهداشتی، فاصله‌گذاری هوشمند و رعایت پروتکل‌ها، نیفتد. هم احتمال بروز پیک دوم وجود دارد و هم عدم بروز پیک و هم موارد دیگر. نمی‌توانیم در هیچ یک از این‌ها پیش‌بینی قطعی کنیم. همه محافل آکادمیک در پیشرفته‌ترین کشورها در همین وضعیت هستند. امروز همه حدس و گمان علمی درباره این بیماری می‌زنند. عمده اپیدمیولوژیست‌ها ظن‌شان به این است که در آبان ماه با سرد شدن مجدد هوا احتمالا شاهد پیک مجدد خواهیم بود.

علت بحرانی شدن کرونا

دکتر جهانپور در خصوص علت بحرانی شدن کرونا اظهار کرد: یکی از دلایل بحرانی شدن ویروس کرونا، سریع الانتشار بودن و سریع‌الانتقال بودن آن است. با توجه به مقاومتی هم که به شرایط آب‌وهوایی مختلف دارد، قاعدتا این ویروس تهدید است. مراودات و ترددها در جهان بسیار بالاست و یک ویروس در این شرایط به سرعت می‌تواند پاندمیک شود. شاید در قرن قبل پاندمکی شدن آنفلوآنزای اسپانیایی خیلی کندتر بود. این بیماری بحرانی شده و معمولا بحران در کشورهایی که اقتصاد پررونق‌تری داشتند، شدیدتر خواهد بود. اینکه مطرح می‌شود این ویروس توطئه آسیایی بوده تا غرب زمین‌گیر شود، نمی‌توانیم اظهارنظر کنیم و در کار ویژه و ماموریت وزارت بهداشت نیست.

وی درباره اینکه گفته می‌شود تغییرات اقلیمی این ویروس را ایجاد کرده است، ادامه داد: درباره این موضع هم مستندات علمی نداریم. اگر بازار فروش ووهان چین را منشاء این بیماری در نظر بگیریم، خیلی به مباحث اقلیمی مربوط نمی‌شود. فروش برخی حیوانات وحشی و غیرمجاز که ناقل ویروس بودند، یک فرضیه است. از طرفی موضوع مورچه خوارهای پولک‌دار که به صورت قاچاق به چین وارد می‌شود و برخی مطالعات نشان داده که ناقل این ویروس بوده و بعد به انسان منتقل شده هم مطرح است. هیچ کدام از این موارد را نمی‌توان به طور قطعی اعلام کرد. شرق عالم غرب را متهم می‌کند و غرب هم شرق را متهم می‌کند که این ویروس دستکاری شده و شما ساختید و بخشی از آن هم برای فرافکنی درباره مشکلات داخلی آن کشورهاست.

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت یادآور شدک در آمریکا به محض تشدید بحران، نوک حمله به سمت دولت و رییس جمهور آمریکا می‌رود و فوری می‌بینید که اظهارات تندی درباره دستکاری شدن این ویروس شروع می‌شود، این‌ها بیش از اینکه علمی باشد، سیاسی و پروپاگاندای سیاسی است تا فضا را به سمت اهداف خود ببرند. در حال حاضر ما نمی‌دانیم که آیا این ویروس دستکاری شده است یا خیر و آیا از آزمایشگاه‌های انسانی نشت کرده یا صرفا از محیط وحش بوده است. به هر حال ظاهرا یک طیر الابابیلی در کار هست.

تاریخ دقیق کنکور فعلا مشخص نیست

دکتر جهانپور در خصوص زمان برگزاری کنکورهای سراسری، اظهار کرد: تعویق زمان کنکورهایی که نزدیک بودند قطعی است، اما زمان آن اعلام نشده است. با توجه به اینکه برگزار کننده عمده آن‌ها وزارت علوم است با پیشنهاد وزارت علوم و تصویب ستاد ملی کرونا به تعویق خواهند افتاد و تاریخ دقیق آن مشخص می‌شود، اما فعلا تاریخ دقیق آن مشخص نشده است.

انتقاد دانش آموختگان تغذیه

وی در خصوص اعتراض دانش آموختگان تغذیه نیز گفت: سندی به صورت پیش‌نویس درباره آینده‌نگاری تغذیه و تغذیه بالینی در کشور تدوین شده بود که اعتراضاتی در این زمینه وجود دارد که طبیعی است. مراکزی که این سندها را نهایی می‌کنند باید اعتراض‌ها را استماع کنند که این اتفاق می‌افتد.

دکتر جهانپور ادامه داد: اگر مواردی نیاز به اصلاح داشته باشد، قطعا انجام خواهد شد. برخی رویکردها در این زمینه را نمی‌پسندیم که خیلی سریع افراد را متهم کنند یا برخی مطالب غیرکارشناسی را رسانه‌ای کنند. امروز در دنیا وقتی از عبارت بالینی استفاده می‌کنیم، باید پیش نیازها و ظرایفی داشته باشد. البته قرار نیست پزشکان متصدی این رشته‌ها باشند، اما هرکسی که متصدی این رشته‌های بالینی می‌شود باید پیش نیازهای مربوطه را گذرانده باشد. این موارد در حوزه‌های مربوطه نهایی و در سند پیش‌بینی می‌شود. در نتیجه همه نظرهای مختلف در این زمینه استماع شده و در مورد آن فارغ از هرگونه نگاه رشته‌ای و صنفی تصمیم‌گیری می‌شود.

سخنگوی وزارت بهداشت در خصوص بازگشایی‌ها در اماکن ورزشی و اقدام برخی نسبت به ارائه بارکدهای جعلی برای بازگشایی، گفت: مواردی که همکاران ما در مراکز بهداشتی شهرستان‌ها شناسایی کنند، قابل برخورد است و در عین حال قابل ارجاع به دستگاه قضایی و دادسراها نیز هست که موضوع از سوی دادستان به عنوان مدعی‌العموم قابل برخورد است. مواردی هم که هموطنان‌مان شناسایی می‌کنند، می‌توانند از طریق سامانه سجام اطلاع‌رسانی کنند تا برخورد کنیم. ما به مسابقه‌ای که در بخش‌های مختلف برای بازگشایی راه افتاده، قائل نیستیم، در حوزه اقتصادی بحث دیگری است، اما در برخی حوزه‌ها گویا برخی مسابقه و رقابتی دارند و می‌خواهند بازگشایی کنند. ما در وزارت بهداشت چنین شتابی نداریم و قصدی هم برای اقدام شتاب‌زده در راستای بازگشایی موارد خاص نداریم بلکه به تدریج، مرحله‌ای و با ارزیابی ریسک این بازگشایی‌ها اعلام می‌شود. دستگاه‌های نظارتی و انتظامی و قضایی هم با تخلفات برخورد می‌کنند.

وی همچنین گفت: با توجه به اینکه موارد ابتلا مشخص است و در سامانه ماسک هم قابل مشاهده است، بلافاصله بحث شناسایی خوشه‌های امن و ناامن مطرح می‌شود. در حال حاضر شناسایی را بر اساس نمونه‌های ارسالی از موارد سرپایی که از افراد با تماس نزدیک با مبتلایان یا از خانواده‌هایشان بوده است، انجام می‌شود. بنابراین در استان‌ها و شهرستان‌ها، همکاران ما کانون‌های ابتلا، خانواده‌های مبتلا، ‌موارد تماس نزدیک با افراد مبتلا، رهگیری آنها و قرنطینه و ایزوله کردن مبتلایان جدید را انجام می‌دهند. موضوع اعلام هر پنج روز یکبار مناطق وضعیت سفید، زرد و قرمز هم به نوعی در بعد کلان‌تر شناسایی کانون‌ها و اعلام کانون‌های ابتلا به بیماری است.

صحنه های فاجعه آمیز برخی کشورها را در ایران نداشتیم

وی در خصوص عملکرد ایران در زمینه مبارزه با کرونا نسبت به سایر کشورها گفت: مقایسه به این نیاز دارد که بین متغیرها در چند جامعه مختلف، همگن سازی انجام شود. وضعیت مقایسه اقتصاد عمومی و درآمد سرانه جوامع، زیرساخت‌ها و امکانات و از جمله تحریم‌ها در این زمینه مطرح می‌شود. بدون در نظر گرفتن تحریم‌ها، وقتی ایران را با سایر کشورها مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که برخی از این کشورها از ما ثروتمندتر هستند و درآمد ناخالص ملی آنها چندین برابر ایران است. در کشورمان در مواجهه با کرونا مشاهده می‌کنیم که با تلاش مردم و استفاده حداکثری از توان داخلی و استعدادهای داخلی، اتفاقی رقم خورد که دوست و دشمن به آن اذعان دارند.

دکتر جهانپور همچنین اظهار کرد: مدیریت کشور در حوزه سلامت و ستاد ملی مقابله با کرونا نسبت به همه کشورهای توسعه یافته در اروپای غربی و شمال آمریکا، وضعیت مطلوبی داشت. دو تا سه ماه اخیر اقدامات فراوانی در کشور انجام شد و می‌توان این مقایسه را در راهروهای بیمارستان‌ها مشاهده کرد. صحنه‌های نه چندان جالب و فاجعه آمیز که در ایالات متحده آمریکا و برخی کشورهای اروپایی مشاهده شد را در ایران مشاهده نکردیم. مردم ما این صحنه‌ها را ندیدند و امیدواریم نبینند. بسیاری از این کشورها تحت هیچ تحریمی نبودند. در حالیکه که ما تحت تحریم‌های همه جانبه و یک سویه از طرف ایالات متحده آمریکا بودیم.

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: هر ناظر منصفی، اقدامات انجام شده ذیل بسیج ملی مقابله با کرونا در ایران را تحسین می‌کند. بخشی از این اقدامات به علت همکاری مردم و بخشی به علت توان و ایثار کارکنان و مدافعان سلامت اتفاق افتاد. قطعا دولت و مردم ما در مقابله با کرونا تا این لحظه نسبت به کشورهایی که توان اقتصادی بهتری نسبت به ما داشته و تحریم نبوده‌اند و در عین حال زیرساخت‌های بهداشتی بهتری داشته و سرانه تخت‌های بیمارستانی آنها بالاتر بود، بهتر عمل کرده است.

از نظر شیوع کرونا، استان سفید نداریم

وی خصوص استان‌های سفید از نظر کرونا، گفت: اصلا جایی به نام استان سفید از نظر شیوع کرونا نداریم، بلکه برخی شهرستان‌ها در استان‌ها به عنوان سفید اعلام شده است که عموما دانشگاه‌های علوم پزشکی هر پنج روز یکبار این لیست را بروز می‌کنند. در عین حال همچنان آمار جداگانه استان به استان اعلام نمی‌شود. در عین حال اگر قرار باشد وزارت بهداشت تصمیم گیری کند و فقط به بحث سلامت توجه کنیم، اگر کشور را یکسال تعطیل کنند، راحت‌تریم و خیلی هم استقبال می‌کنیم، اما آیا بخش‌های دیگر مانند اقتصاد و… می‌توانند همراهی کنند. وزارت بهداشت برای مناطق سفید تعیین کننده است و ستاد ملی از وزارت بهداشت خواسته که مناطق سفید را اعلام کند که این کار را انجام می‌دهیم. برخی می‌گویند کشور به طور کامل به سمت تعطیلی رود که این اتفاق نمی‌افتد و در هیچ کجای دنیا هم این اتفاق نمی‌افتد. اقتصاد دانان، جامعه شناسان و روان شناسان، مدیران و … باید وارد میدان شوند و راهکار بدهند.

دکتر جهانپور اضافه کرد: استراتژی ما مشخص است و اگر یک‌بعدی به موضوع نگاه کنیم، تعطیلی برای ما راحت‌تر است. قاعدتا این شدنی نیست و کشورهای دیگر هم پی بردند که شدنی نیست و اکنون همه کشورها به سمت بازگشایی مجدد رفتند، اما این بازگشایی باید هوشمند و هدفمند باشد و بر اساس پروتکل باشد. هنوز نمی‌دانیم با موج دومی در روزهای آتی مواجه هستیم یا خیر. اتفاق نیفتادن موج دوم هم از این مسیر است که بهداشت فردی و عمومی رعایت شود.

اعلام سفید بودن شهرها، به معنای عادی بودن وضعیت نیست

سخگوی وزارت بهداشت تاکید کرد: اعلام سفید بودن شهرها به معنی عادی بودن وضعیت نیست. حتی مشاغلی که بازگشایی می‌شوند هم پروتکل دارند. بازگشایی مشاغل و صنف‌ها با پروتکل به معنی وجود محدودیت است و این‌که همچنان در وضعیت عادی قرار نداریم. ما هنوز نمی‌دانیم که با موج دوم طرف هستیم یا خیر اما هشدار می‌دهیم که این اتفاق ممکن است بیفتد و همچنان باید نکات بهداشتی را رعایت کنیم که به نظر می‌آید در این زمینه تغییر رفتار داشته‌ایم. اگر این مسائل رعایت نشود، احتمال وقوع موج دیگری از بیماری وجود دارد.

برای ارائه خدمات به بیماران کووید۱۹ دیواری بین ایرانیان و اتباع خارجی کشیده نشد

وی در خصوص آمار ابتلای اتباع خارجی به ویروس کرونا در ایران، گفت: آمار جداگانه‌ای از ابتلای اتباع خارجی به ویروس کرونا نداریم و همین موضوع نشان می‌دهد که برخورد ما با اتباع خارجی و داخلی یکسان است و دیواری بین ایرانیان و اتباع خارجی کشیده نشده است. اتباع خارجی از امکاناتی استفاده می‌کنند که ممکن است برخی اقشار داخلی هم لزوما از آن امکانات استفاده نکرده باشند. حتی اتباع غیرمجاز خارجی هم در حال استفاده از امکانات رایگان مراکز بهداشتی، غربالگری‌ها و امکانات درمانی هستند. در این زمینه باید آمار را تفکیک کنیم اما از آنجایی که تفکیکی برخورد نمی‌کنیم، این آمار را نداریم.

دکتر جهانپور اظهار داشت: چند صد هزار اتباع خارجی از امکانات ما استفاده می‌کنند و با ابلاغ وزیر بهداشت امکانات تشخیصی و خدمات‌شان تقریبا به صورت رایگان است. اینجا با کشوری که نرخ مرگ و میر و ابتلا در اتباع خارجی یا سیاه پوست متفاوت است، فرق دارد. کشور ما مانند آن کشور داعیه‌دار حقوق بشر نیست که حتی در حوزه کرونا هم رویکرد نژادپرستانه‌اش از اعداد و ارقامش معلوم است. در اینجا فرد خارجی فارغ از ملیت و رنگ و نژاد، هیچ تفاوتی در دریافت خدمات سلامت با ایرانیان ندارد.

تعرفه های پزشکی ۹۹

سخنگوی وزارت بهداشت در خصوص اعتراض‌ها به تعرفه‌های پزشکی سال ۹۹ اظهار کرد: تعرفه‌های پزشکی با توجه به بضاعت موجود کشور و در نظر گرفتن امکانات و همه جوانب سلامت تصویب شده و ما نگاه یک‌سویه ای در این زمینه نداریم. البته نمی‌گوییم که این تعرفه‌ها واقعی است و برخی اظهارات درباره غیرواقعی بودن آن منطقی است، اما در این حوزه باید بضاعت خریدار خدمت، نهادهای بیمه‌ای، اقتصاد کشور و در عین حال محدودیت‌های بخش خصوصی و نیروی انسانی را در نظر بگیریم. فکر می‌کنیم با لحاظ همه جوانب و ابعاد موضوع تصمیم‌گیری شده و وزارت بهداشت نظری درباره تغییر آن ندارد. البته با توجه به فاصله‌ای که بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب در تعرفه‌گذاری هست،  هر سال هم بحث‌های اینچنینی را شاهدیم. فکر نمی‌کنم قرار باشد چیزی تغییر کند.

دکتر جهانپور در خصوص توییت وزیر بهداشت درباره یک میلیارد یورویی که قرار بود از صندوق توسعه ملی به وزارت بهداشت ارائه شود، گفت: در کشورمان وقتی درباره اعطای یک هزینه به یک بخش صحبت می‌شود باید زودتر اطلاع‌رسانی شود. وقتی تایید مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه یک میلیارد یورو در اختیار بسیج ملی مقابله با کرونا قرار گیرد، ‌اعلام شد، قاعدتا انتظارات و توقعی را در برخی همکاران ما چه شرکت‌های تامین‌کننده و توزیع‌کنندگان و خدمت‌کنندگان ایجاد می‌کند که این مطالبات چندین ماهه ما چه شد؟. اینکه چقدر از این پول و چه زمانی به دست ما برسد، ‌دو سوالی است که پاسخ‌شان را نداریم.

وی افزود: توییت وزیر بهداشت به این معنی بود که هنوز پولی به جیب سوراخ وزارت بهداشت نرسیده است. نمی‌دانم چقدر از این یک میلیارد یورو قرار است تخصیص پیدا کند، اما اولا فکر نکنند که همه را به وزارت بهداشت تخصیص می دهند و دوما چه زمانی این پول به ریال تبدیل می‌شود، مشخص نیست، اما در جیب وزارت بهداشت نخواهد ماند و به محض وصول برای مطالبات و بدهکاری‌هایی که به موسسات و افراد داریم، هزینه خواهد شد. وزیر بهداشت قصدش این بود که اعلام کند که هنوز پولی نیامده که به انتظارات پاسخ دهیم.